Gdzie jest wyjście ewakuacyjne? Czyli o oświetleniu awaryjnym

Obecnie nie wyobrażamy sobie życia bez oświetlenia elektrycznego. Dopiero jego brak sprawia, że uświadamiamy sobie jego ogromne korzyści. Szczególnie w jesiennych i zimowych sezonach. Nagły zanik oświetlenia może wprowadzić dużo komplikacji. Wyobraźmy sobie brak światła w zakładzie produkcyjnym czy kwestię dokończenia zabiegu w szpitalu.

W celu zapewnienia ciągłości oświetlenia i dokończenia niezbędnych czynności należy wyposażyć budynek w oświetlenie awaryjne. W uwzględnieniu tego już na etapie projektu budynku pomocne będzie korzystanie z normy związanej z tym aspektem, czyli PN-EN 1838. Ponadto warto zapoznać się również ze standardami PN-EN 50172 i PN-EN 60598. Oprócz tego należy przestrzegać Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 roku w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. Oznacza to, że instalacja oświetlenia awaryjnego powinna być wykonana zgodnie w uzgodnieniu z rzeczoznawcą do spraw bezpieczeństwa przeciwpożarowego. Idąc dalej, aby dopuścić taką instalację do użytkowania należy przeprowadzić odpowiednie testy potwierdzające prawidłowe działanie. Ponadto wspomniane rozporządzenie mówi, że przeglądy techniczne i czynności konserwacyjne powinny być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na rok. Przytoczone normy i rozporządzenie dotyczą budynków publicznych, miejsc pracy i dróg w budynkach wielorodzinnych.

Oświetlenie ewakuacyjne a zapasowe

Generalnie oświetlenie awaryjne możemy podzielić na ewakuacyjne i zapasowe. W skład oświetlenia ewakuacyjnego wchodzą: oświetlenie drogi ewakuacyjnej, oświetlenie strefy otwartej i oświetlenie dla strefy wysokiego ryzyka. Ponadto oświetlenie ewakuacyjne musi działać bez zarzutu w sytuacji pojawienia się dymu i dodatkowo, gdy może nastąpić brak oświetlenia podstawowego. W takiej sytuacji celem tego oświetlenia jest potrzeba oświetlenia znaków drogi ewakuacyjnej, generowanie niezbędnego natężenia oświetlenia, aby umożliwić bezpieczny ruch w kierunku wyjścia, zapewnienie widoczności alarmów pożarowych i sprzętu przeciwpożarowego łącznie ze środkami bezpieczeństwa. Natomiast oświetlenie zapasowe ma zapewnić kontynuowanie rozpoczętych już zadań.

Jakie są wymagania dla oświetlenia drogi ewakuacyjnej?

Najlepiej taką kwestię rozpocząć od analizy drogi ewakuacyjnej. Jeżeli posiada ona szerokość do 2 metrów to średnie natężenie oświetlenia na podłożu nie może być mniejsze niż 1 lux rozpatrując odcinek wzdłuż środka linii drogi. Nie jest to jedyne wymaganie określające ilość światła. Ponadto należy spełnić fakt, że stosunek maksymalnego natężenia do minimalnego jest nie większy niż 40. Kolejnym aspektem jest sytuacja, w której należy spełnić wartość natężenia co najmniej 5 luxów na podłożu wzdłuż drogi ewakuacyjnej, jeśli znajdują się alarmy przeciwpożarowe i środki pierwszej pomocy. Dochodzi jeszcze aspekt współczynnika oddawania barw, który nie może być niższy niż 40 jako średnia od R1 do R8. W sytuacji zadziałania oświetlenia drogi ewakuacyjnej istotny jest czynnik szybkości wytworzenia i utrzymania wymaganej ilości światła na podłożu. Czyli minimalnie oświetlenie powinno móc pracować 1 godzinę i w ciągu 5 sekund od zadziałania powinno być już 50% wymaganego natężenia, a już po 1 minucie pełne 100%.

Oświetlenie strefy otwartej

Jest ono istotne ze względu na ograniczenie powstania paniki i umożliwienie przemieszczania się ludzi w kierunku drogi ewakuacyjnej. W tym celu należy zaaranżować odpowiednie warunki wizualne. Taki rodzaj oświetlenia jest niezbędny przy powierzchniach podłoża większych niż 60 m². Jeśli natomiast na mniejszej powierzchni występuje potencjalne dodatkowe zagrożenie i pracuje większa ilość osób to również należy uwzględnić takie oświetlenie. W kwestii wymagań oświetleniowych dla takich otwartych powierzchni to natężenie oświetlenia nie może być mniejsze niż 0,5 luksa na powierzchni z odjęciem pasa o szerokości 0,5 metra wzdłuż każdej ściany. Ponadto tak jak w przypadku oświetlenia drogi ewakuacyjnej również stosunek największego natężenia do najmniejszego nie może być większy jak 40. Również współczynnik oddawania barw pozostaje na tym samym poziomie. Taka sama jest sytuacja związana z czasem zadziałania jak dla oświetlenia drogi. Dochodzi jeszcze jedna kwestia związana z występowaniem wind. Również powinny być one wyposażone w oświetlenie awaryjne.

Oświetlenie strefy wysokiego ryzyka

Stanowi odrębny aspekt istotny podczas projektowania oświetlenia awaryjnego. W takiej przestrzeni natężenie oświetlenia nie może być mniejsze niż 10% tego eksploatacyjnego i ponadto nie może być mniejsze niż 15 luksów. W kwestii równomierności nie może być ona gorsza niż 0,10. Natomiast pełne natężenie oświetlenia powinno być uzyskane już po pół sekundy. Uzupełnieniem oświetlenia awaryjnego jest oświetlenie zapasowe i jest stosowane jako awaryjne oświetlenie ewakuacyjne. Powinno ono spełniać wymagania oświetlenia ewakuacyjnego.

Badanie natężenia oświetlenia awaryjnego

W celu weryfikacji natężenia oświetlenia awaryjnego warto posługiwać się luksomierzem Konica Minolta T-10A. Dlaczego? Odpowiedź nie zawrze się w jednym zdaniu, ale zaczynając od początku to na pewno z powodu możliwości pomiarów niskiego zakresu. Miernik ten może mierzyć wartości już od 0,01 luksa. Przy tak niskich wartościach od razu może pojawić się pytanie – a co z dokładnością? Otóż wynosi ona 2%±jedna cyfra wyświetlanej wartości. Patrząc na te aspekty warto zwrócić również uwagę na względną czułość widmową, która jest nie większa niż 6% odchylenia od charakterystyki CIE V(λ). W kwestii obsługi urządzenie może wykazać się niesamowitą prostotą, a jego obudowa sprawia, że świetnie leży w ręku. Dodatkowo jest wyjście analogowe w celu uzyskiwania krótkich czasów pomiarów rzędu kilku milisekund. Ten podstawowy miernik można rozbudować o system dodatkowych receptorów, jeżeli chcemy kontrolować natężenie na długim dystansie. Oznacza to, że można spiąć ze sobą nawet 30 sond z dystansem 2 m między każdą. Oprócz tego można również wyposażyć miernik w możliwość pracy przez popularny arkusz Excel. Te wszystkie cechy upakowane w zgrabną obudowę są zasilane skromnie przez dwie baterie AA nawet przez kilkadziesiąt godzin. Jeżeli natomiast potrzebujemy mierzyć parametry światła w szerszym obszarze z uwzględnieniem dobrej dokładności to wartym rozpatrzenia jest ręczny spektrofotometr Konica Minolta CL-500A.

Jest on przenośnym urządzeniem, które mierzy widmo w zakresie od 360 do 780 nm, dominującą długość fali, czystość wzbudzenia i parametry związane z barwą, jak wszystkie współczynniki oddawania barw od R1 do R15. W kwestii ilości światła to urządzenie zacznie mierzyć natężenie od 0,10 luksa. Jest wyposażone w program komputerowy do pracy w arkuszu Excel, który usprawnia i porządkuje prace związane z przechowywaniem danych.

Wymagania oświetleniowe dla znaków bezpieczeństwa

Nieodłącznym elementem drogi ewakuacyjnej są znaki bezpieczeństwa. Są tak zaprojektowane, aby jednoznacznie przekazać informacje o kierunku wyjścia. Można je podzielić na takie, które potrzebują oświetlenia zewnętrznego i te, które posiadają swoje wewnętrzne oświetlenie. Jakie są wymagania oświetleniowe dla znaków? Przede wszystkim powinny być tak oświetlone, aby jednoznacznie wskazywać drogę ewakuacji. Konkretyzując wymagania to luminancja każdej części zawierającej kolor powinna wynosić nie mniej niż 2 cd/m². Następnym kryterium jest zapewnienie, że stosunek maksymalnej do minimalnej luminancji całego znaku powinien być nie większy niż 10. Pozostaje jeszcze jeden aspekt związanym z zachowaniem wartości stosunku luminancji części białej do barwnej, która powinna zawierać się w zakresie od 5 do 15. Przechodząc teraz do aspektów sprawdzania parametrów luminancji i barwy dla znaków to warto posługiwać się lekkim i przenośnym urządzeniem. Takie cechy powoduje, że praca będzie łatwiejsza i przyjemniejsza. Dlatego warto zainwestować w miernik CS-150, który może pochwalić się właśnie takimi zaletami.

Wynika to z faktu dobrze skonstruowanej budowy zawierającej odpowiednią rękojeść i zasilania dwiema bateriami AA. Urządzenie standardowo posiada pamięć pomiarową i można porównywać ze sobą pomiary, które widoczne są na wyświetlaczu miernika. Model CS-150 mierzy zarówno luminancję jak i barwę. Oprócz wyświetlania wyników na samym urządzeniu i posiadania pamięci dla wykonanych pomiarów urządzenie można doposażyć w program komputerowy. Pozwala on na archiwizowanie danych i ich przeglądanie. Mierniki są wyjątkowo lekkie i ich konstrukcja sprawia, że praca jest sprawna i szybka. Ich poręczność i niesamowicie proste pozycjonowanie miejsca pomiarowego to ogromna zaleta. Są tak zaprojektowane, że osoba dokonująca pomiarów widzi przez wizjer miejsce, które zostanie zmierzone. Urządzenie ma precyzyjnie skonstruowany układ optyczny w ten sposób, żeby oświetlenie towarzyszące nie zostało uwzględnione do pomiarów, a tylko te, które nas interesuje.

Jeżeli potrzebujemy kontrolować wyłącznie wartości luminancji możemy posłużyć się miernikiem Konica Minolta LS-150, który ma taką samą konstrukcję jak ten opisany wcześniej. Praca z tego typu urządzeniami jest o tyle wdzięczna, że od razu możemy dokonywać pomiarów równomierności luminancji znaku. Ponadto mierniki Konica Minolta można zamocować do głowicy i statywu za pomocą standardowego otworu.

Andrzej Wojtkowski, Konica Minolta

Drodzy Państwo, jeżeli jesteście zainteresowani zgłębieniem wiedzy na temat urządzeń do pomiarów oświetlenia awaryjnego to chętnie pomożemy i doradzimy.

Konica Minolta Sensing Europe B.V.Sp. z o.o. Oddział w Polsce
ul. Skarbowców 23a
53-025 Wrocław
Tel: +48 71 734 52 11
info.poland@seu.konicaminolta.eu
www.konicaminolta.pl