Pomiary oświetlenia wewnętrznego PORADY EKSPERTA

Oświetlenie wewnątrz budynków jest niezbędne do realizacji mnóstwa ilości zadań. Dzięki niemu możemy pracować w odpowiednich warunkach i mamy zapewnioną prawidłową widoczność w całym biurowcu, na hali produkcyjnej czy w magazynie. Co to oznacza w kwestii światła? Przede wszystkim zapewnienie odpowiedniej jej ilości i barwy. Aby tak się stało istotne jest regularne sprawdzanie tych parametrów. Nie wystarczy raz sprawdzić przy odbiorze projektu, ale dobrą praktyką jest regularne wykonywanie pomiarów i porównywanie je z projektem.

Światło w miejscu pracy powinno umożliwiać pracownikom wykonywanie różnorodnych zadań związanych zarówno z pracą przy komputerze jak i przy maszynie produkcyjnej. Oświetlenie musi spełniać szereg zadań związanych z widocznością i dostrzeganiem znaków bezpieczeństwa zgodnych z normą ISO3864. No właśnie, to jak do tego się zabrać, aby mieć pewność, że oświetlenie jest wykonane zgodnie ze sztuką? Jeśli szukamy jakiegoś przewodnika, który pomoże nam gładko przejść przez proces projektowania i następnie regularnego sprawdzania stanu oświetlenia to zapewne warto używać normy PN-EN 12464-1:2021. Dostarcza ona niezbędnych wskazówek, jak należy przygotować przestrzeń świetlną dla odpowiednich zadań.

Podstawowe parametry kontroli oświetlenia

Rozważając urządzenie do sprawdzania oświetlenia warto bliżej przyjrzeć się miernikowi Konica Minolta CL-70f, który mierzy wszystkie wystarczające parametry oświetlenia. Czyli jakie?

Wysoka precyzja pomiarów jak w laboratorium

Jeżeli zależy nam na wysokiej precyzji pomiarów to trzeba wybrać spektrofotometr Konica Minolta CL-500A. Jest to urządzenie, które może pochwalić się dokładnością na poziomie ±2% dla pomiarów natężenia oświetlenia i ±0,0015 xy dla pomiarów barwy powyżej 10 lux’ów, aż do końca zakresu, czyli do 100 000 lux-ów. Jego widmowy zakres pomiarowy to 360-780 nm i zaczyna mierzyć natężenie już od 0,1 lux’a. Natomiast w kwestii czułości widmowej może poszczycić się wartością odchylenia nie większą niż 1,5%. Urządzenie mierzy niezbędne parametry ilości światła, parametry barwy i jej jakość. Ponadto można z nim współpracować na bieżąco z poziomu Excela. Jego parametry mogą sugerować, że jest to urządzenie laboratoryjne. Tak też jest, ale z tą zaletą że można je wziąć w rękę. Ta ogromna zaleta sprawia, że trzymamy w dłoni urządzenie wysokiej klasy, z którym możemy wykonywać pomiary na obiekcie. To daje ogromną przewagę w stosunku do ewentualnej potrzeby sprawdzenia samej wątpliwej oprawy w wyspecjalizowanym laboratorium.

Projektując odpowiednie warunki świetlne należy uwzględniać fakt różnorodności przeznaczenia całego biura. Jedne z pomieszczeń służy do pracy na deskach kreślarskich, w drugim pomieszczeniu jest wyłącznie praca na komputerach i urządzeniach mobilnych, a przecież jest jeszcze sala konferencyjna, w której odbywają się rozmowy i długie spotkania. Nasz wzrok nie może się męczyć przez długi okres czasu, niezależnie od wykonywanych czynności.

Ponadto oświetlenie biura wpływa na wygląd samego pomieszczenia i również na poziom wydajności. Podczas projektowania należy uwzględnić zarówno odpowiednią widoczność jak i estetykę pomieszczenia. Dlatego pracę należy podzielić na część związaną z zadaniami wzrokowymi oraz część związaną z otoczeniem świetlnym.

Wszechstronne urządzenie pomiarowe dla wykonawcy

Kolejnym istotnym urządzeniem weryfikującym wpływ oświetlenia na otoczenie jest miernik CS-150. Co to za urządzenie?

Kolejnym argumentem dla urządzenia CS-150 jest potrzeba sprawdzania luminancji źródeł światła, a co za tym idzie wyznaczaniem wskaźnika olśnienia. Jest to przecież istotny parametry, który wpływa przede wszystkim na wydolność wzrokową i komfort widzenia.

Pomiar współczynników odbicia powierzchni

Efekt wizualny przestrzeni biurowej zależy od różnic w postrzeganych luminancjach i barwach obiektów w pomieszczeniu. Można to uzyskać dzięki różnym współczynnikom odbicia powierzchni i ich barwy. Zróżnicowane natężenie oświetlenia i efekty powstających cieni mają wpływ i są równie ważne dla odbioru przestrzeni. W celu zróżnicowania luminancji w pomieszczeniu stosuje się odpowiednie oprawy kierujące strumień świetlny właśnie na ścianę. Taka sytuacja powoduje wybielenie powierzchni i pojawia się efekt jaśniejszej ściany niż sufitu czy podłogi. To samo można zastosować dla zwiększenia luminancji w danym miejscu. Oczywiście zróżnicowanie luminancji w całym otoczeniu nie może być za duże, tak żeby nie rozpraszać uwagi.

Barwa w miejscu pracy jest istotna. Zarówno kolor powierzchni wnętrza otoczenia pracy jak i kolor światła, czyli również skład widmowy zastosowanych źródeł. To właśnie barwa sprawia, że miejsce pracy może być bardziej interesujące i przyjemniejsze. Zawartość widmowa jest ważna szczególnie, gdy nasza praca związana jest z rozróżnianiem i kontrolą barw np. w laboratoriach czy działach kontroli jakości.

Przy projektowaniu odpowiedniego oświetlenia ogromne pole do popisu mają projektanci oświetlenia i wnętrz. Dysponując małym biurem poprzez odpowiednie zaaranżowanie wnętrza można sprawić, że będzie ono bardziej przestrzenne. Również istotne jest, czy otoczenie pobudza nas do twórczej i witalnej pracy. W tym celu pomoże nam fakt znajomości współczynników odbicia ścian, mebli i elementów wnętrz. Wymagania dotyczące tych parametrów opisane są szczegółowo w normie PN-EN 12464-1. Opisują dokładnie wymagania dla sufitu, mebli, ścian czy płaszczyzn pracy. Możemy również posłużyć się urządzeniami pomiarowymi. Dzięki na przykład miernikowi Konica Minolta CS-150 możemy zmierzyć barwę potrzebnych nam powierzchni i ich luminancję.

Natężenie oświetlenia

W kwestii pomiarów natężenia oświetlenia należy wykonywać je na wysokości zadania zgodnie z punktami siatki obliczeniowej z projektu. Pomiary wykonujemy bez udziału światła dziennego. Norma PN-EN 12464-1 dokładnie opisuje, w jaki sposób ustalamy płaszczyznę roboczą, jak wyznaczyć punkty pomiarowe i jakie są warunki wykonywania badań. Dla pomiaru stanowisk pracy należy uwzględnić obszar pracy wzrokowej. Również trzeba ustalić, jaki jest rodzaj płaszczyzny stosowany do tej pracy i w którym kierunku jest skierowany. Następnie musimy wyznaczyć obszar otoczenia w obrębie płaszczyzny roboczej. Przy pomiarach natężenia oświetlenia pamiętajmy, żeby sprawdzić i upewnić się, czy w badanym pomieszczeniu występuje praca z wysokimi maszynami i czy występują wysokie półki i regały. Jeżeli tak jest, to podczas pomiarów należy uwzględnić odpowiednią widoczność na każdej z wysokich półek i na odpowiedniej wysokości maszyny, na której jest wykonywana praca.

Istotnym punktem jest wykonanie wersyfikacji współczynników oddawania barw. W tym celu świetnie sprawdza się opisany wcześniej miernik CL-70f.

Luminancja oprawy – ważny parametr w pomieszczeniach z komputerami

Sprawdzanie luminancji oprawy to kolejny ważny aspekt podczas weryfikacji stanu oświetlenia we wnętrzach. Jest to szczególnie ważne wtedy, gdy w określonym otoczeniu pracujemy z ekranami i monitorami. Sami doskonale wiemy z doświadczenia jak istotne jest odpowiednie oświetlenie w sali podczas prezentacji z projektora i możliwość wykonywania notatek przez uczestników. Jeżeli dostawca oprawy nie podał szczegółowych rozkładów kątowych to warto skorzystać z miernika LS-150. Posiada on konstrukcję taką jak wspomniany już w artykule model CS-150. Z tą różnicą, że dedykowany jest wyłącznie do pomiaru luminancji. Jego poręczność i niesamowicie łatwe pozycjonowanie miejsca pomiarowego to ogromna zaleta. Jest tak zaprojektowany, żeby osoba dokonująca pomiarów widziała miejsce, które zostanie zmierzone. Urządzenie ma precyzyjnie skonstruowany układ optyczny w ten sposób, żeby oświetlenie towarzyszące nie zostało uwzględnione do pomiarów, a tylko te które nas interesuje.

Drodzy Czytelnicy, w artykule przedstawiliśmy w dużym skrócie istotę oświetlenia wewnętrznego. Doskonale zdajemy sobie sprawę, że nieodpowiednie warunki oświetlenia w biurze czy na hali produkcyjnej powodują zmęczenie i podrażnienia oczu a w ekstremalnych sytuacjach mogą powodować bóle głowy czy zmniejszenia akomodacji oka. W celu uniknięcia takich problemów warto sprawdzać parametry oświetlenia. Jeżeli jesteście Państwo zainteresowani urządzeniami do pomiarów oświetlenia to zapraszamy do kontaktów. Z życzliwością pomożemy w takich zadaniach.

Andrzej Wojtkowski, KONICA MINOLTA

Konica Minolta Sensing Europe B.V.
Sp. z o.o. Oddział w Polsce
ul. Skarbowców 23a
53-025 Wrocław
Tel: +48 71 734 52 11

info.poland@seu.konicaminolta.eu
www.konicaminolta.eu