Hurtownie muszą zaprzestać przyjmowania od instalatorów zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego

Od początku 2020 roku obowiązują w Polsce niektóre zapisy znowelizowanej ustawy o odpadach. Narzucają one skuteczniejszą egzekucję niektórych przepisów ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, w szczególności uszczelnienie systemu gospodarowania odpadami. W dużej mierze dotyczy to elektronicznej ewidencji odpadów. Zamysłem ustawodawcy było ułatwienie właściwego postępowania z odpadami, jednak zapisy okazują się niespójne, a nawet wzajemnie sprzeczne, czego na co dzień doświadczają hurtownie elektrotechniczne.

5 lutego 2020 r. w Warszawie odbyło się spotkanie przedstawicieli hurtowni elektrotechnicznych (zrzeszonych w SHE), które miało wyjaśnić problemy z elektrośmieciami. Na sali obecnych było ok. 50 osób, co świadczy o dużym zainteresowaniu tematem. Objaśnienia obowiązujących przepisów podjęli się: Romuald Wojtkowiak z ElektroEko oraz Ewa Badowska-Domagała z Kancelarii Radców Prawnych GDBD. Najgorętsza dyskusja toczyła się wokół instalatorów.

Kłopotliwe elektrośmieci od instalatorów

Instalatorzy przynoszą do hurtowni zużyty sprzęt oświetleniowy, który jest zbierany, a następnie przekazywany do przetworzenia. Na takie zachowanie jest powszechne przyzwolenie, ponieważ instalatorzy są klientami hurtowni. Zajęcie się odpadami stanowi pewnego rodzaju wartość dodaną. Jednak okazuje się, że jest to niezgodne z prawem. Hurtownia jest zobowiązana do odbioru zużytego sprzętu pochodzącego wyłącznie z gospodarstw domowych. Tylko osoba prywatna może zostawić w punkcie sprzedaży np. stare żarówki.

Hurtownia nie może przyjąć elektrośmieci od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Fakt, że instalator wymienił klientowi sprzęt oświetleniowy w domu przy wykorzystaniu produktów zakupionych w danej hurtowni, nie uprawnia go do przyniesienia do punktu zakupu zużytych źródeł światła czy opraw.

Dlaczego? Po pierwsze – wytwórcą odpadów jest instalator, a nie hurtownia (hurtownia staje się wytwórcą elektrośmieci jedynie wtedy, gdy dodatkowo świadczy usługi elektroinstalatorskie). Tylko wytwórca odpadów może przekazać je do zagospodarowania. Odpady powstają w wyniku wykonywania usługi polegającej na wymianie oświetlenia na nowe, a nie w wyniku sprzedaży oświetlenia.

Po drugie – hurtownia nie jest dla instalatorów punktem zbierania odpadów. Niektóre hurtownie sygnalizują to instalatorom, jednak spotyka się to z niezrozumieniem. Miały już miejsce przypadki, kiedy instalator zagroził, że przejdzie do innej hurtowni, jeśli nie zostaną przyjęte przyniesione przez niego odpady. Zdarzyły się także donosy, które poskutkowały kontrolą urzędu nadzoru.

Za odpady odpowiedzialny jest instalator

Przepisy wyraźnie stanowią, że za odpady odpowiada instalator, ponieważ to on jest wytwórcą odpadów. Niestety poziom wiedzy w tym zakresie jest dość niski. Wprawdzie były przeprowadzone akcje informacyjne, jednak nie dotarły one szeroko do całej branży. Hurtownie narzekają, że muszą przypominać instalatorowi o jego obowiązkach. Nie jest ich rolą przeprowadzanie akcji edukacyjnych. To leży po stronie organizacji odzysku, z tym, że publiczne kampanie edukacyjne kierowane są do całego społeczeństwa, a nie do wybranych grup zawodowych lub firm i instytucji.

Obowiązki wytwórcy odpadów

Instalator prowadząc działalność gospodarczą, staje się wytwórcą odpadów, a więc podlega rejestracji w BDO (Baza Danych Odpadowych). W chwili przekazywania zużytego sprzętu oświetleniowego zobowiązany jest do wystawienia KPO (Karta Przekazania Odpadów). Karta KPO jest niezbędna do przyjęcia odpadów przez profesjonalnego zbierającego. W przypadku kontroli, taka karta stanowi dla instalatora niezbędny dowód, że wytworzony przez niego odpad został w sposób legalny zagospodarowany.

Hurtownia elektrotechniczna może stać się profesjonalnym zbierającym po spełnieniu określonych warunków.

Nie tylko źródła światła

Gospodarka odpadami dotyczy także zużytych opraw oświetleniowych. Należy podkreślić, że  przekazywane oprawy zawsze muszą być kompletne. Niestety, do punktów zbiórki często trafiają oprawy pozbawione wartościowych elementów, co jest niezgodne z przepisami.

Odzysk elektrośmieci

System gospodarki elektrośmieciami jest finansowany z opłaty zawartej w cenie zakupionego produktu tzw. Jednostkowy Koszt Gospodarowania Odpadami KGO. Opłata ta przeznaczana jest na pokrycie kosztów funkcjonowania systemu zbierania i przetwarzania zużytego sprzętu oraz prowadzenia publicznych kampanii edukacyjnych. Stawki KGO wynoszą od kilkunastu do kilkudziesięciu groszy netto.

W Polsce jest 8 organizacji odzysku zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Największa z nich – ElektroEko – zbiera blisko połowę elektrośmieci. Organizacja powstała w 2006 r. Jej akcjonariuszami są trzy firmy oświetleniowe: Ledvance, Signify i Tungsram oraz dwie organizacje skupiające przedsiębiorstwa AGD-RTV-IT: APPLiA Polska i ZIPSEE Cyfrowa Polska.

ElektroEko zleca odbiory zużytych świetlówek liniowych i kompaktowych oraz pozostałych lamp wyładowczych (sodowe, rtęciowe, metalohalogenkowe) głównie marek wprowadzających, z którymi ma podpisane umowy na przejęcie realizacji obowiązków wynikających z Ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Obecnie możliwy jest odbiór każdej marki, jednak należy to uzgodnić z organizacją. Jeśli chodzi o żarówki LED oraz oprawy oświetleniowe, ElektroEko zleca odbiory  zużytego sprzętu oznaczonego wszystkimi markami, bez wcześniejszych ustaleń i niezależnie od producenta.

Najważniejsze pytania o odpady

Nowe przepisy są niejasne. Od urzędów przychodzą sprzeczne interpretacje. Organizacja SHE zwróciła się do Ministerstwa Klimatu w celu uzyskania konkretnych wytycznych dla hurtowni.

Obowiązujące ustawy:

1. Ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym z dnia 11 września 2015 roku (Dz. U. z 2019 r. poz. nr 1895 z późniejszymi zmianami)
2. Ustawa o odpadach z dnia 14 grudnia 2012 roku (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r. poz. 701)

RE

Zamów prenumeratę Rynku Elektrycznego Przejdź do formularza