Czy branża oświetleniowa jest gotowa na Zielone Zamówienia Publiczne?

6 maja 2024 r. w Monitorze Polskim ukazało się Zarządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw Zielonych Zamówień Publicznych. Utworzony Zespół ma koordynować sprawy związane z zielonymi zamówieniami zgodnie z polityką zakupową państwa. Tym samym rząd wyznacza nowe standardy polityki zakupowej w idei odpowiedzialności środowiskowej oraz zrównoważonego rozwoju. Czy branża oświetleniowa jest na to gotowa?

Zielone Zamówienia Publiczne (za bazą wiedzy Urzędu Zamówień Publicznych) „stanowią proces, w ramach którego instytucje publiczne starają się uzyskać towary, usługi i roboty budowlane, których oddziaływanie na środowisko w trakcie ich cyklu życia jest mniejsze w porównaniu do towarów, usług i robót budowlanych o identycznym przeznaczeniu, jakie zostałyby zamówione w innym przypadku.”

Do głównych zadań utworzonego Zespołu należy w szczególności formułowanie rekomendacji dotyczących celów do osiągnięcia przez organy administracji rządowej w obszarze zielonych zamówień publicznych, przeprowadzanie analiz stopnia ich realizacji, opracowanie oraz aktualizowanie katalogu aspektów środowiskowych, które będą wymagane lub zalecane przy udzielaniu zamówień na dostawy, usługi i roboty budowlane oraz upowszechnianie – wśród zamawiających, wykonawców oraz organów kontroli – wiedzy, dobrych praktyk, wzorów i poradników zmierzających do szerszego uwzględniania aspektów środowiskowych w ramach zamówień administracji państwowej.

Zielone Zamówienia Publiczne to połączenie ekologii z ekonomią

Warto podkreślić, że Zielone Zamówienia Publiczne łączą aspekt ekologii z ekonomią i realnymi oszczędnościami finansowymi. Należy bowiem na nie spojrzeć nie przez pryzmat ceny nabycia, a kosztów zamawianych produktów i usług w całym cyklu ich życia. Zakup produktów o niskim zużyciu energii przełoży się na obniżenie rachunków za media, zakup produktów o długiej żywotności i gwarancji przełoży się na niższy koszt konserwacji i wymiany infrastruktury, natomiast zmniejszenie ilości substancji niebezpiecznych w zakupionych produktach ograniczy koszty ekonomiczne i środowiskowe recyklingu i utylizacji produktu kończącego swój cykl życia.

Temat aktualny i ważny na wielu poziomach: biznesowej odpowiedzialności i silnego nacisku kładzionego na rozwój ESG*, utrzymania równowagi pomiędzy potrzebami wynikającymi z działalności firm, a ochroną środowiska naturalnego i szeroko realizowaną europejską polityką zrównoważonego rozwoju. Środowiskowe kryteria oceny ofert powinny na stałe wpisać się w postępowania o udzielenie zamówień, zarówno publicznych, jak i prywatnych. Przede wszystkim przez wzgląd na fakt, że w wielu obszarach ekologia łączy się z ekonomią.

W branży oświetleniowej kryteria środowiskowe mogą dotyczyć kilku obszarów:

• Ślad węglowy produktu
  Porównanie śladu węglowego konkurencyjnych produktów uwzględniając cały cykl życia produktu (surowce, transport surowców, produkcję, użytkowanie, koniec cyklu życia i unikniętą emisję w wyniku recyklingu produktów). Weryfikacja śladu węglowego oferowanych produktów może następować na podstawie przedstawionych przez wykonawcę obliczeń zgodnych z powszechnie przyjętą metodologią. Takie podejście mobilizuje producentów do realizacji świadomie przyjętej strategii środowiskowej i monitorowania jej efektów.
  
  
• Żywotność produktu
  Porównanie żywotności konkurencyjnych produktów potwierdzonej opinią lub dokumentacją wystawioną przez niezależne od producentów instytucje. Weryfikacja żywotności oferowanych produktów może następować na podstawie przedstawionej dokumentacji określającej żywotność produktu w latach.
  
  
• Gwarancja
  Porównanie okresów gwarancyjnych konkurencyjnych produktów oraz zakresów możliwych wyłączeń, które wpływają na utratę ochrony od producenta lub wykonawcy podczas standardowego użytkowania produktu. Analiza gwarancji w tych dwóch obszarach to odpowiedzialność środowiskowa i ekonomiczna na etapie wyboru dostawców.
  
  
• Recykling
  Porównanie kosztów środowiskowych i ekonomicznych związanych z końcem życia konkurencyjnych produktów, czyli ograniczenie odpadów do minimum i dążenie do gospodarki o obiegu zamkniętym. Weryfikacja grup utylizacji oferowanych produktów i premiowanie tych, które po okresie użytkowania mogą zostać w 100% przetworzone na nowe produkty.
  
  
• Koszty konserwacji
  Porównanie kosztów konserwacji konkurencyjnych produktów po upływie okresu gwarancji w czasie określonym przez zamawiającego, np. 10 lub 20 lat. Wysokie koszty konserwacji to dodatkowe koszty środowiskowe i ekonomiczne często związane z koniecznością wymiany wybranych produktów na nowe.
  

Zwiększająca się świadomość i odpowiedzialność zamawiających powinna przełożyć się na większą odpowiedzialność środowiskową producentów i wykonawców. Tym bardziej, że są to realne oszczędności dla inwestorów oraz lepsza jakość życia nas samych oraz przyszłych pokoleń.

Zielone Zamówienia Publiczne to proces, ale warto spojrzeć na biznes w kontekście zrównoważonego rozwoju i korelacji ekologii z ekonomią.

*ESG – akronim od angielskich słów Environmental (Środowisko), Social (Społeczeństwo) oraz Governance (Ład korporacyjny), te trzy elementy stanowią razem kryterium oceny zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw.

Jolanta Polańska, kierownik projektu w firmie ROSA